กู่ประภาชัย อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น
กู่ประภาชัย เป็น อโรคยาศาล อีกแห่งในจำนวน ๒ แห่งที่พบในจังหวัดขอนแก่น ตั้งอยู่ภายในวัดกู่ประภาชัย ตำบลบัวใหญ่ อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น
กู่ประภาชัย เป็นศาสนสถานประจำอโรคยาศาล (โรงพยาบาลในสมัยเขมรโบราณ) หรือที่ปรากฏชื่อในศิลาจารึกว่า สุคตาลัย เดิมคงมีเรือนพยาบาลอยู่รอบนอกโบราณสถาน แต่คงสร้างด้วยไม้จึงผุพังไม่เหลือร่องรอยให้เห็น จึงมีแต่เพียงศาสนสถานประจำโรงพยาบาลเท่านั้น เพราะสร้างด้วยศิลาแลงแทบทั้งหมด ยกเว้นส่วนกรอบประตูหน้าต่างและทับหลังเท่านั้นที่สร้างด้วยหินทราย
ศาสนสถานประจำอโรคยาศาลทั้งหมดมีมาตรฐานแบบเดียวกัน อาจแตกต่างที่ขนาดบ้างเล็กน้อย ประกอบด้วย สระน้ำ อยู่ด้านนอกกำแพงแก้วเยื้องไปทางมุมด้านทิศตะวันออกเฉียงเหนือ กรุด้วยศิลาแลงสอบเป็นขั้นบันไดลงไปด้านล่าง ส่วนอาคารที่เหลือทั้งหมดอยู่ภายใน กำแพงแก้ว รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าที่ก่อด้วยศิลาแลง มีประตูทางเข้าหลักทางทิศตะวันออกที่เรียกว่า โคปุระ มีผังเป็นรูปกากบาทด้านทิศเหนือและใต้ต่อกับกำแพงแก้ว
อาคารด้านในกำแพงแก้วประกอบด้วย ปราสาทประธาน ที่อยู่เกือบกึ่งกลางภายในกำแพงแก้ว มีแผนผังรูปสี่เหลี่ยมเพิ่มมุม สร้างด้วยศิลาแลงได้รับการบูรณะค่อนข้างสมบูรณ์ตั้งแต่ส่วนฐานจนถึงส่วนยอดหลังคา แต่ยังคงสร้างไม่เสร็จเช่นเดียวกับอโรคยาศาลส่วนใหญ่ที่พบ เพราะไม่พบร่องรอยการแกะสลักทับหลัง และการตกแต่งในรายละเอียด ภายในเดิมคงประดิษฐานพระไภษัชยคุรุไวฑูรยประภา หรือพระพุทธเจ้าแพทย์ พร้อมบริวารอีก ๒ องค์ แต่ไม่เหลือร่องรอยหลักฐาน
อาคารอีกหลังคือ บรรณาลัย ที่อยู่บริเวณมุมด้านตะวันออกเฉียงใต้ของกำแพงแก้ว สร้างด้วยศิลาแลง แต่หันหน้าทางเข้าไปทิศตะวันตก อาจใช้ประดิษฐานรูปเคารพชั้นรอง เพราะส่วนใหญ่พบประติมากรรมรูป พระยมทรงกระบือ และพระวัชรปาณีทรงครุฑ (เช่นที่ กู่แก้ว อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น)
“กู่ประภาชัย นับเป็น ๑ ใน ๓๑ แห่งของอโรคยาศาลที่พบและได้รับการบูรณะแล้วในประเทศไทย และเป็น ๑ ใน ๑๐๒ แห่งที่ระบุไว้ในศิลาจารึกที่ปราสาทตาพรหม ที่กล่าวว่า พระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ โปรดฯให้สถาปนาโรงพยาบาล ๑๐๒ แห่ง ขึ้นทุกๆ วิษัย (จังหวัด)”
Summary:
ที่ตั้ง: วัดกู่ประภาชัย ตำบลบัวใหญ่ อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น
ประวัติความเป็นมา: เป็นอโรคยาศาล ที่โปรดฯให้สร้างขึ้นโดย พระเจ้าชัยวรมันที่ ๗
อายุสมัย: ราวพุทธศตวรรษที่ ๑๘
รูปแบบศิลปะ: ศิลปะเขมรแบบบายน เป็นรูปแบบเฉพาะทางสถาปัตยกรรมที่เป็นมาตรฐานเดียวกัน และสร้างขึ้นในสมัยนี้เท่านั้น
สถาปัตยกรรมสำคัญ: ปราสาทประธาน บรรณาลัย โคปุระ กำแพงแก้ว และสระน้ำ
โบราณวัตถุสำคัญ: ประติมากรรมรูปพระไภษัชยคุรุ พระยมทรงกระบือ พระวัชรปาณีทรงครุฑ พระโพธิสัตว์สี่กร (ปัจจุบันจัดแสดงอยู่ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติขอนแก่น)
กิจกรรมที่สามารถทำได้: ถ่ายภาพ
วัน–เวลาเปิดปิด: ๐๖:๐๐-๑๗:๐๐ น.
ค่าเข้าชม: ไม่มี
หมายเหตุ: แต่งกายสุภาพ ไม่ปีนป่ายโบราณสถานในพื้นที่ห้าม
อัลบั้มภาพ:
