วัดเจติยภูมิ (วัดพระธาตุขามแก่น) อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น
พระธาตุขามแก่น เป็นปูชนียสถานสำคัญคู่บ้านคู่เมืองของจังหวัดขอนแก่น เชื่อว่าเป็นที่ประดิษฐานพระอังคารธาตุของพระพุทธเจ้า เดิมมีชื่อเรียกว่า พระธาตุบ้านขาม ไม่มีประวัติหรือจารึกระบุการสร้างที่ชัดเจน ตั้งอยู่ที่วัดเจติยภูมิ บ้านขาม หมู่ที่ ๑ ตำบลบ้านขาม อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น
ตำนานที่เกี่ยวข้องกล่าวกันว่า คณะอัญเชิญพระอังคารธาตุของพระพุทธเจ้าจากเมืองโมรีย์ (ประเทศกัมพูชาในปัจจุบัน) โดยพระยาหลังเขียว หรือกษัตริย์เจ้านครโมรีย์ พร้อมด้วยพระอรหันต์ ๙ องค์ ได้เดินทางเพื่อนำพระอังคารธาตุไปบรรจุในพระธาตุพนม ในระหว่างที่ยังสร้างไม่แล้วเสร็จ
ระหว่างการเดินทางได้แวะพักบริเวณดอนมะขาม อันเป็นที่ตั้งของพระธาตุขามแก่นในปัจจุบัน โดยได้นำพระอังคารธาตุวางพักไว้บนแก่นของต้นมะขามที่ตายแล้ว รุ่งเช้าจึงออกเดินทางมุ่งสู่สถานที่ก่อสร้างองค์พระธาตุพนม แต่เมื่อไปถึงปรากฏว่าพระธาตุพนมได้สร้างเสร็จเรียบร้อยแล้ว จึงต้องนำพระอังคารธาตุกลับมาเส้นทางเดิม
เมื่อมาถึงบริเวณดอนมะขาม พบว่าต้นมะขามที่เคยวางพระธาตุไว้กลับฟื้นคืนชีวิต แตกใบเขียวชะอุ่ม เป็นที่อัศจรรย์ จึงพร้อมใจกันสร้างพระธาตุครอบต้นมะขามและบรรจุพระอังคารธาตุไว้ภายใน และให้นามว่า “พระธาตุขามแก่น” พระยาหลังเขียวพร้อมบริวารจึงพร้อมใจกันสร้างวัดเป็นที่พำนักของพระอรหันต์ทั้ง ๙ องค์ แล้วสร้างบ้านแปลงเมืองอยู่บริเวณนั้น
ลักษณะเป็นเจดีย์ทรงบัวเหลี่ยมฐานกว้างสี่เหลี่ยมจัตุรัส ประกอบด้วยฐานด้านล่างสุดเป็นฐานเขียง หรือฐานเรียบๆ ซ้อนกัน ๓ ชั้น มีบริเวณมุมฐานที่งอนขึ้น ต่อด้วยฐานบัวคว่ำเหลี่ยม ซ้อนกันสองชั้น
องค์ระฆังเป็นทรงบัวเหลี่ยมย่อมุมไม้สิบสองซ้อนกันสองชั้น พร้อมปลียอดสองชั้น ส่วนยอดสุดเป็นฉัตรทองคำ รวมความสูงจากฐานถึงยอดฉัตรประมาณ ๒๕ เมตร ส่วนฐานทาสีขาว ตั้งแต่องค์ระฆังจนถึงยอดทาสีทอง ลักษณะทางสถาปัตยกรรมกำหนดอายุอยู่ในราวพุทธศตวรรษที่ ๒๔-๒๕ ในสมัยวัฒนธรรมล้านช้าง
ปัจจุบันพระธาตุขามแก่นได้รับการบูรณะจากกรมศิลปากร มีการปรับปรุงทาสีองค์พระธาตุ ขยายกำแพงแก้วทั้งสี่ด้าน และตกแต่งภูมิทัศน์โดยรอบ และมีงานเฉลิมฉลองและนมัสการพระธาตุที่กำหนดจัดขึ้นเป็นประจำ ในวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๖ ของทุกปี
